Pamięci naszych rodziców

Krzysztof ŻURAWSKI

„PAMIĘCI NASZYCH KOCHANYCH RODZICÓW MAXA i LUCI LEVY ORAZ KOCHANEGO STRYJA LUDWIGA, KTÓRZY BYLI PRZEŚLADOWANI PRZEZ NAZISTÓW I PRZEZ NICH ZOSTALI ZAMORDOWANI".

* * *

Lippstadt - miasto w landzie Nadrenia-Westfalia. Prawa miejskie posiada od roku 1185. Leży ok. 60 kilometrów na wschód od Dortmundu, 40 kilometrów na południe od Bielefeld i 30 kilometrów na zachód od Paderborn.

Miasto liczy dziś około 67 tys. mieszkańców. Nie wyróżnia się specjalnie niczym atrakcyjnym. Jak większość niemieckich miast posiada deptak. Są też sklepy, zabytki i pomniki. Moją uwagę zwrócił ten, który został poświęcony ofiarom Holocaustu. Widnieją na nim nazwiska rodzin tragicznie doświadczonych w latach 1933-45.

Pomnik stoi przy dzisiejszej Rathaustrasse, a noszącej do roku 1933 nazwę Judenstrasse…

W wolnej chwili poszedłem też na cmentarz, gdzie w jego starej części jest również miejsce wiecznego spoczynku tamtejszych Żydów. Obok są kwatery wojskowe z pierwszej i drugiej wojny światowej. Z czasów tej ostatniej są również groby żołnierzy rumuńskich i serbskich, a ponadto jeńców wojennych z Belgii i Francji. Są tam także groby polskich jeńców wojennych i robotników przymusowych. Polaków leży tam najwięcej…

Jeśli chodzi o groby żydowskie, to tylko na jednym z nich zauważyłem adnotację poświęconą deportacji do Polski. Na nagrobku widnieje co prawda nazwisko Aenne Sostheim, ale w różnych spisach figuruje jako Anna i nie wiadomo gdzie dokładnie została deportowana oraz kiedy i jak zginęła.

Jest też nagrobek rodziny Levy. Napis na nim głosi, że poświęcono go pamięci drogich rodziców Maxa i Luci Levy oraz stryjka Ludwiga. Zaciekawił mnie ten zapis. Przeszukałem internet i znalazłem trochę informacji nt. tej rodziny, której nazwisko widnieje również na wspomnianym wcześniej pomniku. Oto co udało mi się ustalić:

Max, oprócz Ludwiga, miał ponadto czworo rodzeństwa. Braci Georga (11.01.1887-25.09.1914) i Fritza (27.11.1889-11.09.1900). Były jeszcze dwie siostry: Milli (25.07.1898 - data i