Wojna, whisky i szisza

Palmy, białe ażurowe parawany, miękkie kanapy - przestrzeni wiele i światła połyskującego na czarnych taflach posadzki; wnętrze to orientalnego pałacu czy może foyer hotelu, w którymś z krajów Maghrebu?

Trudno odpowiedzieć jednoznacznie, bo i nie ma być jednoznacznie - w końcu zaludniają je postaci ze światów i czasów uniwersalnego pogranicza; panowie i władcy, strojni w kostium historyczny, ale i współczesny zarazem, owe szaty każdej epoki, będące połączeniem szyku i przepychu władzy.

Książę Niezłomny Juliusza Słowackiego, który spolszczył w duchu metafizycznego romantyzmu dramat Calderona, jawi się na szczecińskiej scenie w wersji przygotowanej przez Włodzimierza Szturca tak właśnie: czas jest umowny, tekstu dużo mniej niż w oryginale, akcję zastępuje zaś dość statyczna prezentacja. W której zresztą też żadnej dosłowności.

Klimat polityczno-religijnej konkwisty XVII wieku, kiedy Hiszpania i Portugalia próbowały odzyskać swe panowanie nad muzułmańską Afryką Północną, oddany został wprawdzie kilkoma detalami scenografii (nad sceną snuje się dym fajek wodnych, palmy stają co jakiś czas w innym świetle - to jako synonim luksusu, to jako krwawa egzotyka, a parawany jawią się też jako znak mauretańskiej architektury i murów obronnych), ale przede wszystkim dworską sztucznością relacji między bohaterami i pustą podniosłością monologów, w które zmieniły się oryginalne dialogi dramatu Słowackiego.

Opiumowy nastrój zawieszenia w czasie (rozpalana co jakiś czas szisza) podkreśla dodatkowo delikatna, ale zapadająca w ucho muzyka; melodia prostej, ale podniosłej pieśni o tym, czego będziemy - jesteśmy - świadkami.

„Don Fernanda wysłał król, / Taki ból, taki ból, / Żeby zawojował Fez, / Tyle łez, tyle łez"… - słyszymy raz po raz; a śpiew przechodzący czasem w melorecytację staje się swego rodzaju refrenem przedstawienia. Słowa zmieniają się niewiele, ale interpretacja owszem. Raz jest on więc pochwalną rycerską balladą, innym razem gorzkim, ironicznym postscriptum. Co ważne - śpiewają kobiety, ukryte bohaterki