Dwa brzegi Karla Dedeciusa

Nowy, 37. numer szczecińskiego kwartalnika literacko-artystycznego „eleWator" to sympatyczna niespodzianka na zanikającym rynku ogólnopolskich czasopism kulturalnych. Poprzedni numer pisma ukazał się bowiem… w roku 2021, a rok ubiegły przyniósł tylko antologię prozy, sygnowaną jego nazwą.

Pogłoski o śmierci kwartalnika okazały się na szczęście przedwczesne, choć jak wynika z datacji aktualnego numeru (styczeń-czerwiec 2023), w tym roku przeszedł on na tryb półrocznikowy, a nowego, 38. numeru możemy się spodziewać dopiero późną jesienią.

Że warto na niego czekać (jego wiodącym tematem będzie zapomniany, a wybitny prozaik Leopold Buczkowski), świadczy wydany z początkiem lata numer najnowszy, poświęcony w dużej mierze Karlowi Dedeciusowi - najwybitniejszemu tłumaczowi polskiej literatury - zwłaszcza poezji - na język niemiecki.

Karl Dedecius (1921-2016), urodził się w Łodzi jako dziecko osiadłych tam sudeckich Niemców, ale wychował w kręgu wielokulturowej łódzkiej inteligencji i ukończył polskie gimnazjum im. Stefana Żeromskiego; podczas wojny wcielony do Wehrmachtu walczył jednak pod Stalingradem, gdzie został ciężko ranny i dostał się do niewoli. Po wojnie mieszkał krótko w NRD, a potem w Niemczech Zachodnich, gdzie prędko stał się znany jako tłumacz właśnie oraz animator i propagator polskiej kultury.

Jego rozlegle, wybitne dzieło translatorskie - połączone z wieloletnimi przyjaźniami z polskimi twórcami, pisarzami (zwłaszcza z Tadeuszem Różewiczem) - to bez wątpienia najtrwalszy i najowocniejszy przykład niemiecko-polskich związków kulturalnych. Nacechowany serdeczną empatią, bo też wynikły z wielokulturowego wychowania Dedeciusa, którego polszczyzna, piękna i żywa, przy równocześnie naturalnym, biegłym posługiwaniu się językiem niemieckim, pozwalała nie tylko na kongenialne translacje, ale i prawdziwe, twórcze współuczestnictwo w życiu artystycznym obu krajów.

Pierwszy w tym roku numer